Người dùng internet hiện đang bày tỏ sự thất vọng ngày càng tăng với các nền tảng trực tuyến, điều này cho thấy rằng những lo ngại về quyền riêng tư và dữ liệu không còn là vấn đề nhỏ. Các công ty lớn như Meta (trước đây là Facebook), Amazon, Apple, Netflix và Alphabet (trước đây là Google) đang phải đối mặt với áp lực lớn do các thuật toán không minh bạch và việc lạm dụng dữ liệu. Giải pháp có thể nằm ở web3 – một mô hình trực tuyến mới hứa hẹn mang lại quyền kiểm soát trở lại cho người dùng.
Sự Thất Vọng Với Web2
Hiện tại, phần lớn các nền tảng trực tuyến vẫn dựa vào mô hình web2, nơi mà các công ty FAANG chiếm ưu thế trong việc kiểm soát dữ liệu, cung cấp quảng cáo và theo dõi hành vi của người dùng nhằm mục đích lợi nhuận. Người dùng thực sự trở thành sản phẩm, và mặc dù các công ty này đã thu hút được hàng tỷ đô la trong giá trị thị trường, mô hình này không hề bền vững cho sự phát triển của kiến thức toàn cầu.
Tình Trạng Tìm Kiếm Hiện Nay
Một trong những lĩnh vực nổi bật nhất cho thấy sự thiếu minh bạch này chính là tìm kiếm thông tin. Tìm kiếm là hoạt động cơ bản trên internet và là bước đầu tiên trong việc tiếp cận tri thức. Với tỷ lệ nhấp chuột cao hơn 25% cho kết quả đầu tiên trên trang tìm kiếm Google, nhiều người chỉ tiếp cận thông tin qua kết quả đầu tiên đó. Dù cho thị phần tìm kiếm của Google giảm xuống dưới 90% lần đầu tiên trong 10 năm qua, công ty này vẫn duy trì sức mạnh gần như độc quyền trong lĩnh vực tìm kiếm.
Sự thống trị của Google đã tạo ra một sức ép lớn lên tính minh bạch và độ tin cậy của kết quả tìm kiếm. Các đối thủ như DuckDuckGo và Bing, mặc dù cố gắng tạo ra sự khác biệt bằng cách cung cấp tìm kiếm bảo mật hoặc sử dụng AI, nhưng vẫn chịu ảnh hưởng từ mô hình tập trung mà Google thiết lập.
Giải Pháp Web3
Để khắc phục tình trạng này, cần phải có một chiến lược hướng về web3. Mô hình này hứa hẹn sẽ xây dựng một công cụ tìm kiếm phi tập trung, giúp người dùng kiểm soát cách thức tổ chức thông tin. Web3 cho phép tạo ra một hệ sinh thái tìm kiếm mở và đáng tin cậy, không bị chi phối bởi các chương trình nghị sự của doanh nghiệp.
Lợi Ích Của Web3
Nền tảng web3 mang lại cho người dùng khả năng tự chủ trong việc quản lý dữ liệu cá nhân. Không giống như các hệ thống tập trung, web3 cho phép người dùng tham gia vào một hệ sinh thái phi tập trung, đảm bảo kết quả tìm kiếm công bằng, không thiên vị và không bị kiểm duyệt. Những đặc điểm nổi bật của web3 bao gồm:
- Quyền sở hữu dữ liệu: Người dùng có quyền kiểm soát hoàn toàn dữ liệu và tài sản kỹ thuật số của mình.
- Không theo dõi hành vi: Không có việc theo dõi dữ liệu hay kiểm soát tập trung, mang đến môi trường tìm kiếm an toàn và yêu cầu tôn trọng quyền riêng tư.
- Tính minh bạch: Kết quả tìm kiếm sẽ không phụ thuộc vào hồ sơ hành vi cá nhân hay lợi ích tài chính của công ty.
Sự Cần Thiết Phải Khôi Phục Quyền Lực Cho Người Dùng
Các công cụ tìm kiếm hiện nay đóng vai trò như những cái cổng thông tin, quyết định nội dung nào được làm nổi bật, bị áp chế, hoặc kiếm tiền từ nó dựa trên hồ sơ người dùng. Người dùng xứng đáng nhận được trải nghiệm tìm kiếm tốt hơn, trong đó các thuật toán xếp hạng không được ảnh hưởng bởi dữ liệu cá nhân hay lợi ích kinh doanh.
Khi cuộc đua AI trở nên nóng bỏng, việc khai thác dữ liệu để đào tạo AI sẽ ngày càng trở nên phức tạp hơn. Các công ty có thể nhanh chóng thay đổi cam kết về quyền riêng tư và bảo mật thông tin. Điều này có thể dẫn đến tình trạng người dùng bị thao túng thông qua các thuật toán không minh bạch. Web3, với cấu trúc công nghệ của mình, có khả năng ngăn chặn sự lạm dụng này.
Đưa Web3 Vào Thực Tế
Dù web3 có vẻ còn mới mẻ, nhưng nó không khác gì nhiều so với kỹ năng kỹ thuật mà người dùng đã cần khi chuyển từ máy tính cá nhân sang máy tính mạng. Người dùng chỉ cần thay thế mật khẩu mã hóa chia sẻ với một dịch vụ web tập trung bằng một ví điện tử mà họ hoàn toàn kiểm soát. Những lợi ích từ việc kiểm soát hoàn toàn dữ liệu và tài sản sẽ vượt xa mọi rào cản ban đầu.
Người dùng đã sẵn sàng hy sinh rất nhiều cho sự tiện lợi, nhưng có vẻ như họ đã đạt đến giới hạn của sự đánh đổi này. Đây chính là thời điểm để web3 tận dụng cơ hội.
Tóm lại
Internet đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng, và web3 có thể mang lại giải pháp cho những vấn đề mà người dùng đang gặp phải với các nền tảng trực tuyến hiện tại. Bằng cách tái phân bổ quyền lực cho người dùng và xây dựng một hệ sinh thái tìm kiếm công bằng và đáng tin cậy, web3 hứa hẹn sẽ thay đổi cách thức mà chúng ta truy cập và sử dụng thông tin trên internet.
Tin liên quan