Stagflasyon olarak bilinen ekonomik durgunluk durumu enflasyon, yüksek işsizlik ve yavaş ekonomik büyüme ile karakterize edilmektedir. Bu birleşim, ekonomi politikası yapıcıları için yönetilmesi oldukça zor bir durumdur çünkü bir sorunu ele almaya çalışmak diğerinin daha da kötüleşmesiyle sonuçlanabilir. Stagflasyon terimi ilk olarak 1973-1975 resesyonu sırasında ortaya çıkmıştır. Peki stagflasyon nedir, stagflasyon olursa ne olur, bu dönemde neye veya nelere yatırım yapılmalı, Bitcoin (BTC) ve altcoin'leri nasıl etkileyebilir? Detaylar haberimizde.
Stagflasyon Nedir?
Yavaş bir ekonomik büyüme dönemi, yüksek işsizlik oranı ve enflasyon, stagflasyon döngüsünün öncü işaretleridir. Faktörlerden birini ağırlaştırma potansiyeli nedeniyle, ekonomi politikası yapıcıları bu kombinasyonu yönetmeyi özellikle zor bulmaktadır. Bu terim 1970'lerde yaşanan petrol krizi sırasında Amerika Birleşik Devletleri'nde yeniden canlanmış ve beş çeyrek üst üste negatif GSYH büyümesi ile resesyona neden olmuştur. 1973'ten 1974'e kadar enflasyon iki katına çıkmış ve çift haneli rakamlara ulaşmış ve Mayıs 1975'e gelindiğinde işsizlik oranı yüzde 9'a çıkmıştı.
Stagflasyonun etkilerini göstermek için bir sefalet endeksi kullanıldı. Enflasyon oranı ile işsizlik oranının birbirine eklenmesinden oluşan bu endeks, stagflasyonun bir ülkenin vatandaşlarını gerçekte nasıl etkilediğini izliyordu.
Stagflasyonun Tarihçesi
Bir zamanlar stagflasyonun imkansız olduğu düşünülüyordu. Bu durum, 20'nci yüzyılın büyük bir bölümünde akademik ve politika çevrelerinde hakim olan ekonomik teoriler tarafından modellerinin dışında bırakılmıştı. Özellikle makroekonomik politika, Keynesyen ekonomi bağlamında ortaya çıkan Phillips Eğrisi ekonomik teorisinde işsizlik ve enflasyon arasında bir değiş tokuş olarak tasvir ediliyordu.
Ekonomi uzmanları, Büyük Buhran ve Keynesyen ekonominin yükselişinin bir sonucu olarak deflasyon risklerinden endişe duymaya başlamış ve enflasyonu düşürmeyi amaçlayan çoğu politikanın tipik olarak işsizliği artırma eğiliminde olduğunu, işsizliği düşürmeyi amaçlayanların ise enflasyonu yükseltme eğiliminde olduğunu ileri sürmüşlerdir.
Ekonomik büyümenin yavaşladığı ya da negatif olduğu dönemlerde bile enflasyonun kalıcı olduğu görülmüştür. Amerika Birleşik Devletleri'nde son 50 yılda ilan edilen her resesyona, tüketici fiyatlarındaki sürekli ve yıllık artış eşlik etmiştir.
Stagflasyona Ne Sebep Olur?
Stagflasyonun nedenleri ekonomistler arasında tartışmalı bir konudur çünkü stagflasyonun yaşandığı 1970'lerden önce Phillips Eğrisi işsizlik ve enflasyonun ters orantılı olduğu fikrini destekliyordu. Bununla birlikte, ekonomistler stagflasyonun neden ortaya çıktığına dair çeşitli hipotezler ortaya atmışlardır.
Arz Şoku
Arz şoku teorisine göre, bir mal veya hizmetin arzında ani bir düşüş stagflasyona yol açar. Bunun sonucunda ortaya çıkan fiyat artışları çoğu işletme için daha düşük kar marjları ve daha yavaş ekonomik büyüme ile sonuçlanır.
Kötü Para Politikası
"Kötü para politikası teorisine" göre, kötü ekonomik kararlar sıklıkla stagflasyona yol açmaktadır. Hükümet ve merkez bankası ekonomiyi kontrol etmeye çalışırken sıklıkla kötü kararlar alırlar. Örneğin, 1946 İstihdam Yasası'nı takiben, ABD 1970'lerden önce ekonomi genelinde istihdamı en üst düzeye çıkarmaya odaklanmış, bu da istemeden enflasyonu artırmış, istihdam ve büyümeyi olumsuz etkilemiştir.
ABD dolarının devalüe edildiği, ücret ve fiyatların dondurulduğu Nixon Şoku, ekonomiyi düzenleyen hükümet politikalarının da etkili olabileceğinin bir kanıtıdır. Sonuç olarak, fiyat istikrarı, düşük işsizlik ve ekonomik büyüme hedeflerini desteklemek için yapılan müdahaleler birbiriyle çelişebildiğinden, merkez bankaları ve yasa koyucular stagflasyonla nasıl mücadele edecekleri konusunda zorlanmaktadır.
Stagflasyonun Diferansiyel Birikimi
Stagflasyonun diferansiyel birikim açıklaması, ekonomistler Shimshon Bichler ve Jonathan Nitzan tarafından ortaya atılan ve birleşme ve satın almalar, stagflasyon ve küreselleşme arasında bir bağlantı olduğunu iddia eden bir teoridir. Arz şoku teorisine benzer bir şekilde, diferansiyel birikimin birleşme ve satın almaları teşvik ettiğini, bunun da mal arzını ve birikmiş sermayeyi kontrol etme kabiliyeti üzerindeki kontrolü daha az sayıda elde yoğunlaştırdığını ve stagflasyon riskini artırdığını iddia etmektedirler.
Talep-İhracat Çekişli Stagflasyon
Ekonomist Eduardo Loyo tarafından ortaya atılan talep-çekişli stagflasyon teorisi, stagflasyonun arzla ilgili bir şok gerekmeksizin yalnızca parasal şoklardan kaynaklanabileceğini iddia eder. Bu durum, hükümetler tarafından federal fonlama oranının artırılması veya para arzının azaltılması gibi parasal sıkılaştırma düzenlemeleri uygulandığında ortaya çıkar.
Maliyet İtişli Enflasyon Teorisi
Maliyet itişli enflasyon teorisine göre, arz yönlü enflasyon stagflasyonun başlıca nedenidir. Bu durumda, artan fiyatlar işsizliğe neden olur çünkü işletmelerin kar marjlarını düşürerek ekonomik çıktının azalmasına yol açar. Tarifeler, ücret artışları ve işgücü kıtlığı arz yönlü enflasyon üzerinde etkili olabilir.
Stagflasyonun Kripto Para Piyasası Üzerindeki Olası Etkileri
Kripto para yatırımlarının stagflasyon sırasında iyi performans gösterip göstermediğini anlamak için, geleneksel piyasaların enflasyon sırasında nasıl hareket ettiklerini değerlendirmek gerekiyor. Stagflasyon doğası gereği geleneksel piyasalar için kötüdür. Kripto para piyasası genel endekslerle yüksek bir korelasyona sahip olduğundan, bu olumsuz tablonun kripto paraları da sarsması beklenebilir.
Genel olarak geleneksel yatırımcılar, daha yüksek volatilite ile ilişkilendirilen kripto paralara yatırım yapanlara kıyasla ekonomik belirsizlik dönemlerini atlatmaya daha istekli olabilir. Sonuç olarak, stagflasyon sırasında kripto paralara normalden daha az talep olabilir.
Kripto Paralara Zarar Verebilir
Ayrıca, bireysel yatırımcıları kripto paraları satın almaktan caydırarak kripto para piyasasına zarar verebilir. Sonuçta, yüksek enflasyon insanların kripto para satın almak için ne kadar paraya sahip olduğunu doğrudan etkilemektedir. Bununla birlikte, kripto paralar yüksek riskli yatırım olarak kabul edilmektedir.
Yatırımcılar sıklıkla servetlerini stagflasyondan korumanın yollarını arar. Özellikle Venezuela veya Arjantin gibi hiperenflasyonun yaşandığı ülkelerde, bir ekonomideki temel mal ve hizmetlerin maliyeti hızlı ve kontrolsüz bir şekilde yükseldiğinde hiperenflasyon yaşandığı söylenir. Burada, kripto para yatırımları avantajlıdır çünkü alternatif bir ödeme yöntemi sunarlar ve stagflasyon sırasında hiperenflasyondan koruma sağlarlar. Bazı insanlar hiperenflasyondan kaçınmak için birikimlerinin bir kısmını Bitcoin'e ve altcoin'lere yatırmaya karar verebilir.
Stagflasyonun neden olduğu tahribatın tamamen iyileştirilmesi mümkün değildir. Ekonomistlere göre, yaraların sarılması için verimliliğin daha yüksek büyümeye yol açacak bir düzeye çıkarılması gerekir. Ancak bu şekilde daha yüksek enflasyona neden olmadan sorun çözülebilir. Sonuç olarak, para politikasını sıkılaştırmak ve stagflasyonun enflasyonist bileşenini kontrol etmek mümkün olacaktır. Stagflasyonu önlemenin anahtarı, ekonomi politikası yapıcılarının bunu yaparken son derece proaktif olmalarıdır.
